راهبرهای اساسی طراحی شبکه (بخش ۲)

ازانواع شبکه ها چه میدانید؟

انتخاب پروتکل برای شبکه ، متداولترین پروتکل  در شبکه های کامپیوتری  TCP/IP  است.

به طورمثال در سیستم عامل شبکه ای  ” نت ور ” ، از پروتکل  IPX/SPX استفاده می شود.

در نسخه های جدید سیستم عامل “نت ور”  ( نسخه های پنج به بعد ) ،  از پروتکل TCP/IP استفاده خواهدشد. اگرقصد ارتقاء شبکه ای را داشته باشیم که سیستم عامل شبکه ای  آن”نت ور ”  است، استفاده از پروتکل IPX/SPX به برنامه های موجود در شبکه و ضرورت استفاده از آنان در شبکه جدید بستگی دارد .

در چنین مواردی شبکه جدید بایدامکان استفاده ازپروتکل  IPX/SPX  را  فراهم نماید.

اگربخواهیم به اینترنت وصل شویم ، به پروتکل TCP/IP نیازداریم. حتی اگرلزومی برای  استفاده از اینترنت  نباشد، استفاده از پروتکل TCP/IP گزینه ای معقول و منطقی است ، چون اکثر برنامه ها ازاین پروتکل استفاده میکنند و  می توان از خدمات متخصصان متعددی برای  پشتیبانی  شبکه های مبتنی بر پروتکل TCP/IP ، استفاده کرد.

علاوه بر ضرورت استفاده از پروتکل های لایه حمل ( نظیر TCP/IP و یا IPX/SPX ) ، باید به پروتکل های Appliction که قصد استفاده از آنان را داریم ، نیز توجه کنیم. مثلا” به منظور تسهیل در مدیریت ارایش‏دهی اطلاعات برای تعداد زیادی از کامپیوترها ، می توان از پروتکل Dynamic Host Configuration Protocol ) DHCP) ، استفاده کرد.

اگر قصد ایجاد یک هسته مرکزی متمرکز برای  ارائه سرویس  لازم برای “معادل سازی نام به آدرس ” در یک شبکه را داشته باشیم ، می توان از Domain Name Service )DNS) ، استفاده کنیم.
در زمان تصمیم گیری برای  پروتکل شبکه ، صرفا یک “پروتکل” برای بررسی مدنظرنبوده وباید فرآیند انتخاب پروتکل  به صورت جامع و در تمامی سطوح ، بررسی شود.

پس از اتخاذ تصمیم لازم در خصوص پروتکل های مورد نظر در شبکه ،لزوم بررسی های کافی  دررابطه با چالش های امنیتی هر یک از آنان نیز به صورت جدی در دستور کار قرار گیرد .

TCP/IP گزینه ای عمومی

برای همه  اهداف عملیاتی در یک شبکه ، پروتکل TCP/IP بهترین گزینه به حساب می اید.. یکی از علت های اصلی در این وضعیت، رشد سریع روزافزون اینترنت و لزوم حضور در زمینه وب برای اکثر سازمان ها و موسسات می باشد .

اگرشبکه محلی همچنان از یک پروتکل قدیمی استفاده میکند ، بررسی جدی در خصوص ارتقاء آن به TCP/IP یک ضرورت محسوب میشود. در حال حاضر پروتکل TCP/IP، متداولترین پروتکل شبکه است و در آینده ای نه چندان دور می بایست از نسخه جدید این پروتکل استفاده کرد.

با این که از فن آوری های مختلفی مانند Network Address Translation) NAT) ، به منظور غلبه بر چالش های مربوط به محدودیت میزان فضای آدرس دهی ارائه شده توسط IPv4 ، استفاده بعمل می آید ، در نسخه جدید پروتکل TCP/IP ،این  محدودیت به صورت کامل برطرف شده است .

نسخه جدید پروتکل TCP/IP  دارای ویژگی ها و پتانسیل ها ی  جالب  دیگری است  که  تاثیرات گسترده ای  را در تمامی ابعاد شبکه خصوصا” مکانیزم های امنیتی به ویژه در رابطه با تجارت الکترونیکی ، به دنبال خواهد داشت .

لازم است به این موضوع اشاره گردد که در ویندوز NT 3.51 ، از نسخه اختصاصی IPX/SPX  که با نام NWLink توسط شرکت مایکروسافت پیاده سازی شده است به عنوان پروتکل پیش فرض شبکه استفاده می گردد.

در ویندوز NT 4.0  و سایر سیستم های عامل ارائه شده توسط مایکروسافت (  ویندوز ۲۰۰۰ ،XP و Server 2003  ) از TCP/IP به عنوان پروتکل پیش فرض ، استفاده می شود .

زمانی که در شبکه ای  از چندین سیستم عامل استفاده  شود ( ویندور ، نت ور ، یونیکس ، لینوکس ) ، نقطه اشتراک تمامی آنان ، پروتکل TCP/IP بوده و با استفاده از آن امکان ارتباط بین تمامی سیستم های عامل، فراهم می گردد.

سیستم عامل نت ور

اولین تلاش جدی برای ارائه یک پروتکل شبکه ای جامع  ، توسط  سیستم عامل ” نت ور” ، انجام شده.

سرویس های فایل و چاپ  ارائه شده در نسخه های اولیه “نت ور” ، نسبت به سایر راه حل های ارائه شده در آن زمان ، مناسب تر بودند. پس از گسترش  کامپیوترهای شخصی و به دنبال آن برپاسازی شبکه های کامپیوتری متعدد ، استفاده از سیستم عامل شبکه ای “نت ور ”  بسیار رایج شد .

شرکت مایکروسافت ، این موفقیت را همزمان با ارائه LANManagerادامه داد .

محصول فوق ، با حمایت تعداد زیادی از تولید کنندگان مواجه و از آن در محصولات متعدد نرم افزاری ،  استفاده شد .

امروزه ” نت ور” ، تغییرات متعدد و گسترده ای را نسبت به نسخه های قبلی خود داشته است .

در این سیستم عامل، ویژگی های جدیدی ارائه شده است که محوریت عمده آنان ، دسترسی اسان  و استفاده از اینترنت می باشد.  مثلا” iPrint ، امکان چاپ بر روی یک چاپگر از راه دور را در اختیار کاربران شبکه قرار می دهد .

 iFolder ، امکان یکسان سازی داده ذخیره شده بر روی کامپیوترهای از راه دور نظیر Laptop را در اختیار کاربران موبایل ، قرار می دهد .

مایکروسافت و سایر تولید کنندگان نیز در این رابطه راه حل های خاص خود را ارائه کرده اند.

اگر در حال حاضر دارای کاربرانی می باشید که از نت ور استفاده می کنند ، لزومی به دورانداختن سیستم های قدیمی  و هدر دادن سرمایه گذاری انجام شده و سوئیچ به شبکه ای مبتنی بر یکی از سیستم های عامل ویندوز ، یونیکس و یا لینوکس ، نخواهد بود.

“نت ور”  همزمان با بروز تحولات گسترده در عرصه شبکه های کامپیوتری ، تغییرات عمده ای را انجام داده است .

واضح است در چنین مواردی منطقی تر و در عین حال مقرون به صرفه تر می باشد که  سیستم عامل شبکه را به نسخه اخر ارتقاء داد تا این که به یک پلات فرم دیگر ، سوئیچ کنیم .

در این رابطه صرفا” هزینه مورد نظر شامل تامین سیستم عامل مربوطه نبوده و باید سایر هزینه ها نظیر آموزش کارکنانی که مسئولیت نگهداری و پشتیبانی شبکه را بر عهده خواهند داشت ، نیز بررسی شود.

برنامه ریزی  و طراحی عناصر 

با توجه به ابعاد و حجم پروژه ، نتایج نهائی می تواند به صورت یک سند کوتاه باشد که در آن از یک Checklist برای  مشخص کردن مراحل لازم برای افزودن تعدادی دستگاه جدید به شبکه ، استفاده شده است . درصورتی که ابعادپروژه بزرگتر باشد ، باید مستندات لازم به منظور  ارائه به مدیران ارشد و تصمیم گیرندگان  سازمان ، تهیه و به منظور اتخاذ تصمیم نهائی در اختیارشان قرارداده  شود.

 لازم است گزارشات و مستندات زیر تهیه شوند :

  •  مستند سازی :

به چه نوع مستنداتی برای پیاده سازی پروژه ، نیاز است؟

گزارش  فوق می تواند شامل Cheklist  لازم برای ارتقاء( ساده و یا پیچیده )  ، لیست نهائی تصمیم گیری  ، مستندات اطلاعاتی به منظور ارائه به کاربران معمولی شبکه و سایر موارد دیگر باشد.

مستندات آموزشی کاربران بایدبرای مدیران شبکه و کاربران ماهر آماده گردد.پس  لازم است  یک مستند دیگر که لی اوت فیزیکی و منطقی شبکه پیاده سازی شده و یا ارتقاء یافته را نشان می دهد هم اماده شود.

وجوداین مدارک در زمان بروز اشکال و تلاش در جهت  رفع آن بسیار مفید خواهد بود .

  • طرح کلی پروژه :

هر پروژه بزرگ می تواند با استفاده از روش های متفاوتی برای رسیدن به اهداف خود، استفاده کندپس لازم است از مکانیزم های مختلفی برای دریافت فیدبک ها، استفاده شود.

با ایجاد طرح زمانبندی می توان به صورت اتوماتیک زمانی اضافه را نیز در نظر گرفت که اگر در برخی موارد عملیات متناسب با برنامه زمانبندی انجام نشد، وقفه و یا خللی در انجام پروژه پیش نیاید .

  • سیاست ها و رویه ها :

به همراه هر تکنولوژی ، بایدمستندات  لازم در رابطه با جزئیات سیاست ها و رویه ها در زمان استفاده عملیاتی از شبکه ایجاد گردد.

سیاست ها شرایط  و نحوه استفاده از شبکه را مشخص می نمایند . مثلا” ممکن است شما به پرسنل سازمان خود اجازه ندهید که در محیط کار اقدام به ارسال ایمیل های  شخصی  کنند  یا صفحات وبی را ببینندکه هیچگونه ارتباطی با فعالیت شغلی  آنان ندارد.

رویه ها ، جزئیات دستورالعمل ها ی لازم در رابطه با نحوه انجام عملیات را مشخص می نمایند.

مستند سازی

مستندسازی ، همیشه درهرحالتی امری لازم و ضروری است .

انسان دارای توانی محدود برای نگهداری اطلاعات در حافظه خود می باشد ، خصوصا” موضوعاتی که زمینه استفاده و یا مراجعه به آنان در یک مقطع زمانی خاص باشد . یک پروژه خوب می بایست دارای چندین مستند مهم باشد که هر یک از آنان دارای جایگاه و مخاطب خاص خود می باشند :

  • گزارش مختص مدیریت :

خلاصه طرح مورد نظر برای ارتقاء و یا ایجاد یک شبکه جدید بوده که در اختیار مدیریت سازمان به منظور اتخاذ تصمیم نهائی گذاشته می شود. در این گزارش نباید به مسائل فنی شبکه به صورت کامل همراه با ذکر جزئیات فنی ، اشاره شود.

در این نوع گزارشات همواره نوشتن کوتاه و در عین حال مفید ، بایدباشد . استفاده از لیست Bulleted گزینه ای مناسب نسبت به پاراگراف های طولاتی و بلند ، می باشد .

در گزارش فوق ، به سوالاتی همچون دستاوردها و مزایای سازمان پس از ارتقاء و یا ایجاد یک شبکه جدید ، اشاره میگردد.

در این مستند لازم است به ضرورت ایجاد و یا ارتقاء شبکه اشاره شود و برای هر موضوعی که به آن اشاره می گردد ،  مزایای آن نیز  تشریح و بیان شود .در صورتی که بین مزایای اشاره شده و مسائل مالی ( کاهش هزینه ها در دراز مدت ، افزایش بهره وری و … ) ، ارتباطی مستقیم وجود دارد ، بایددر این گزارش به آنان اشاره گردد.

در این گزارش ، می توان نقطه نظرات و یا دلایل سایر همکاران در خصوص ضرورت ارتقاءء و یا ایجاد شبکه جدید را نیز بطور مختصر بیان نمود.

  • طرح فنی پروژه :

تهیه گزارش فوق نسبت به گزارش قبلی کمی مشکل تر می باشد . پس از  مشخص کردن عناصری که قرار است ارتقاء داده شوند.

می بایست مراحل مربوط به جزئیات جایگزینی تجهیزات قدیمی با تجهیزات جدید ، مشخص شود.

در صورتی که  قصد ایجاد یک شبکه را از ابتدا داشته باشید و یا طرحی را آماده می نمائید که بر اساس آن اکثر تجهیزات موجود جایگزین می گردند ، گزارش فوق  بسیار مفید و موثر خواهد بود .

در این گزارش می بایست عملیات اساسی به منظور پیاده سازی پروژه دقیقا” مشخص شود.بندرت پیش می آید که طرح یک پروژه بدون اعمال ملاحظات و یا اصلاحاتی ، به مرحله نهائی خود برسد .

  • ایجاد Checklist جزئیات کار :

برای هر یک از عملیاتی که می بایست انجام شود ، تهیه یک Checklist  بسیار مفید خواهد بود ( عدم فراموشی مراحل ) . ایجاد اینچنین لیست هائی نشان دهنده توجه و پیش بینی شرایطی است که امکان تحقق آنها وجود خواهد داشت.

در شبکه های بزرگ ، مشخص نمودن عملیاتی که باید انجام شوند ، امری ساده نخواهد بود . چراکه تعداد زیادی از برنامه ها  مرتبط با کاربر بوده و لزوم آمادگی لازم در خصوص تغییر و اصلاح آنان نیز بایدوجود داشته باشد.

پس لازم است به  پرسنل فنی مدیریت شبکه، آموزش های لازم در رابطه با انجام مراحل و تست آنها، داده شود.

استفاده از فیدبک های ارائه شده توسط استفاده کنندگان و تغییر لیست ایجاد شده ، ضروری است.

  • شناسائی نقاط حساس و ریسک پذیر :

در این گزارش پتانسیل ها و نقاطی که مستعد بروز ریسک در پروژه می باشند ، شناسائی و لیست می گردند. در این رابطه لازم است به عملیاتی که باعث کاهش و پیشگیری از ریسک می شوند نیز اشاره شود  .

تست  شبکه 

پس از پیاده سازی طرح و تهیه مستندات مورد نیاز ، ممکن نیست تمامی فرضیات و محاسبات انجام شده درست باشد.

برای بررسی صحت عملکرد محصولات و برنامه ها در شبکه ارتقاء یافته و یا جدید ، انجام تست های متعدد یک ضرورت است.

در مستندات ارائه شده توسط شرکت های عظیم کامپیوتری ، همواره به این نکته اشاره  می شود فراموش نکنیم که یکی از بخش های مهم هر شبکه کامپیوتری ، کاربران آن شبکه می باشند.

یک سازمان می تواند برای استفاده از آخرین فن آوری های موجود ، هزینه زیادی را پرداخت کند ، ولی تا زمانی که کاربران به درستی قادر به استفاده از امکانات ایجاد شده نگردند ، نیل به بهره وری حقیقی  وجود نخواهد داشت.

ایجاد سیاست ها و رویه ها برای استفاده از شبکه 

سیاست ها ، اعلامیه هائی می باشند که در آنان به بایدها و نبایدها در یک شبکه اشاره می شود . سیاست های تدوین شده  به دلایل متعددی مهم می باشند.

استفاده از شبکه بایددارای یک انضباط خاص باشد که تمامی کاربران ملزم به رعایت ضوابط تعریف شده آن  می باشند. تعریف یک سیاست مدون و مشخص در رابطه با نحوه استفاده از شبکه ، انظباط لازم در جهت استفاده از منابع شبکه را برای کاربران ایجاد می نماید.

اگر شما می خواهید که کاربران و پرسنل سازمان شما زمان زیادی از وقت اداری خود  را صرف سیر وسیاحت در اینترنت و استفاده از سایت هائی که هیچگونه ارتباطی با مسئولیت شغلی آنان ندارد، محدود نمائید ، می بایست موارد فوق را دقیقا” در قالب مجموعه سیاست هائی مشخص نمائید.

تدوین سیاست ها از جمله مراحل مهم در  طراحی شبکه بوده و باید به آنان توجه جدی داشت ، چراکه آنها جزئیات لازم در خصوص نحوه استفاده از منابع شبکه را مشخص می کنند .مثلا”  در صورتی که شما خط ارتباطی با اینترنت  را پس از انجام محاسبات لازم به منظور مشخص نمودن پهنای باند مورد نیاز، مشخص کرده اید، نمی توان در رابطه با استفاده غیرمسئولانه و نامربوط از پهنای باند شبکه برای اهداف شخصی و غیرسازمانی ، بی تفاوت بود.

در مواردی که از یک فایروال استفاده می شود، باید در ابتدا سیاست ها مشخص شده  و در ادامه از فایروال ها به منظور پیاده سازی سیاست ها ، استفاده کرد .

آموزش لازم برای پرسنل فنی 

آموزش کاربران و افرادی که مسئولیت مدیریت شبکه را برعهده خواهند گرفت ، امری ضروری و حیاتی است . کاربران فنی که مسئولیت مدیریت شبکه را برعهده خواهند گرفت ، باید در ارتباط با رویکردهایی که مرتبط با مسئولیت واگذار شده به آنهامی باشد ، توجیه و آموزش های لازم را دیده باشند.

ارائه آموزش های لازم برای افرادی که از آنان  در جهت Setup کردن شبکه استفاده می شود ، نیز امری ضروری خواهد بود . همچنین به کاربرانی که مسولیت مدیریت شبکه پس از عملیاتی شدن آن  را برعهده  خواهند گرفت ، نیز باید آموزش های لازم داده شود.

نحوه آمورش ها باید فراگیر باشد، بگونه ای که اگر کاربری به دلایل خاصی در یک روز کاری حضور نداشته باشد، بتوان  برای انجام آن فعالیت از کاربر فنی دیگری ، کمک گرفت .( آموزش بیش از یک نفر برای انجام یک فعالیت خاص  با در نظر گرفتن افزایش بار مالی سازمان ) .
بدترین چیزی که می تواند در یک شبکه اتفاق بیفتد ، غیر فعال شدن آن می باشد. از کار افتادن یک شبکه ،هزینه های زیادی را به یک سازمان مدرن اطلاعاتی تحمیل کند. بنابراین لازم است به آموزش کاربران خصوصا” کاربران فنی و مدیران شبکه توجه جدی داشت .

لحاظ نمودن بودجه در نظر گرفته شده برای شبکه ( ارتقاء و یا ایجاد )  

در زمان برنامه ریزی برای ایجاد و یا ارتقاء یک شبکه ، همواره  سعی می‏شود که از آخرین فن آوری ها و گزینه ها ، استفاده شود. در برخی موارد شما می توانید عناصر یکسان را هزینه پایینتری تهیه نمائید.

مثلا: درصورت ایجاد یک شبکه کوچک ، شما به یک روتر گران قیمت با قابلیت های متعدد، خط T1برای اتصال به اینترنت نیاز نخواهید داشت. یک کابل ساده و یا مودم ADSL  به همراه  پهنای باند مناسب، می تواند در موارد متعددی گزینه ای مناسب باشد.

در زمان طراحی یک شبکه ، باید به بودجه در نظر گرفته شود توجه و از خرید و تهیه عناصری که به وجود آنان نیاز نمی باشد ، خودداری کرد. مدیران  یک سازمان ، همواره به هزینه انجام یک پروژه به عنوان یک شاخص مهم و قابل تامل ، توجه میکنند.

در گزارشی که در اختیار مدیریت قرار خواهد گرفت و در آن به بیان مزایا و دستاورهای شبکه پرداخته میشود، باید به هزینه های طرح  نیز دقیقا اشاره شود.

شبکه فیزیکی 

پس از اتخاذ تصمیم در رابطه با پروتکل های شبکه و سرویس های مورد نیازی  که بایدشبکه ارائه نماید ، لازم است که نقاط بحرانی وحساس شناسائی و شبکه  از نظر امنیتی نیز مورد بررسی دقیق قرار گیرد.

در ادامه می توان اقدام به طراحی فیزیکی شبکه نمود . در مرحله  طراحی فیزیکی شبکه می توان از ابزارهای متعددی نظیر Visio به منظور رسم دیاگرام فیزیکی شبکه استفاده کرد.

در این مرحله لازم است در خصوص محل استقرار سرویس گیرندگان و دستگاه های ذخیره سازی تصمیم گیری شود .

 بهنگام بودن نسبت به آخرین فن آوری های موجود

فن آوری های  کامپیوتر و شبکه به سرعت تغییر میکنند.

با این که هاب صرفا” چندین  سال است که مطرح و از آن استفاده  می گردد،  ولی سوئیچ ها  با توجه به ارائه سرعتی بمراتب بیشتر توانسته اند به سرعت جایگزین هاب در شبکه های کامپیوتری گردند.

بنابراین  آشنائی با  آخرین فن آوری های ارائه شده در خصوص شبکه، امری ضروری می باشد.مطالعه کتاب، مقالات و دریائی از سایر منابع موجود بر روی وب و یا مشاوره با کارشناس ماهر، گزینه های متعددی به منظور ارتقاء اطلاعات وآگاهی از آخرین فن آوری های موجود بوده و نبایدیک سازمان تاوان چیزی را پرداخت نماید.

درنتیجه عامل اصلی آن ضعف و کمبود دانش طراحان و مشاوران شبکه های کامپیوتری است .

اشتراک گذاری :

مطالب مرتبط

تماس با ما