از انواع شبکه ها چه میدانید؟
انتخاب پروتکل برای شبکه ، متداولترين پروتکل در شبکه های کامپيوتری TCP/IP است.
به طورمثال در سيستم عامل شبکه ای ” نت ور ” ، از پروتکل IPX/SPX استفاده می شود.
در نسخه های جديد سيستم عامل “نت ور” ( نسخه های پنج به بعد ) ، از پروتکل TCP/IP استفاده خواهدشد. اگرقصد ارتقاء شبکه ای را داشته باشيم که سيستم عامل شبکه ای آن”نت ور ” است، استفاده از پروتکل IPX/SPX به برنامه های موجود در شبکه و ضرورت استفاده از آنان در شبکه جديد بستگی دارد .
در چنين مواردی شبکه جديد بایدامکان استفاده ازپروتکل IPX/SPX را فراهم نمايد.
اگربخواهیم به اینترنت وصل شویم ، به پروتکل TCP/IP نیازداریم. حتی اگرلزومی برای استفاده از اينترنت نباشد، استفاده از پروتکل TCP/IP گزينه ای معقول و منطقی است ، چون اکثر برنامه ها ازاین پروتکل استفاده میکنند و می توان از خدمات متخصصان متعددی برای پشتيبانی شبکه های مبتنی بر پروتکل TCP/IP ، استفاده کرد.
علاوه بر ضرورت استفاده از پروتکل های لايه حمل ( نظير TCP/IP و يا IPX/SPX ) ، باید به پروتکل های Appliction که قصد استفاده از آنان را داريم ، نيز توجه کنیم. مثلا” به منظور تسهيل در مديريت ارایشدهی اطلاعات برای تعداد زيادی از کامپيوترها ، می توان از پروتکل Dynamic Host Configuration Protocol ) DHCP) ، استفاده کرد.
اگر قصد ايجاد يک هسته مرکزی متمرکز برای ارائه سرويس لازم برای “معادل سازی نام به آدرس ” در يک شبکه را داشته باشيم ، می توان از Domain Name Service )DNS) ، استفاده کنیم.
در زمان تصميم گيری برای پروتکل شبکه ، صرفا يک “پروتکل” برای بررسی مدنظرنبوده وباید فرآيند انتخاب پروتکل به صورت جامع و در تمامی سطوح ، بررسی شود.
پس از اتخاذ تصميم لازم در خصوص پروتکل های مورد نظر در شبکه ،لزوم بررسی های کافی دررابطه با چالش های امنيتی هر يک از آنان نيز به صورت جدی در دستور کار قرار گيرد .
TCP/IP گزينه ای عمومی
برای همه اهداف عملياتی در يک شبکه ، پروتکل TCP/IP بهترین گزینه به حساب می اید.. يکی از علت های اصلی در این وضعیت، رشد سريع روزافزون اينترنت و لزوم حضور در زمینه وب برای اکثر سازمان ها و موسسات می باشد .
اگرشبکه محلی همچنان از يک پروتکل قديمی استفاده میکند ، بررسی جدی در خصوص ارتقاء آن به TCP/IP یک ضرورت محسوب میشود. در حال حاضر پروتکل TCP/IP، متداولترين پروتکل شبکه است و در آينده ای نه چندان دور می بايست از نسخه جديد این پروتکل استفاده کرد.
با اين که از فن آوری های مختلفی مانند Network Address Translation) NAT) ، به منظور غلبه بر چالش های مربوط به محدوديت ميزان فضای آدرس دهی ارائه شده توسط IPv4 ، استفاده بعمل می آيد ، در نسخه جديد پروتکل TCP/IP ،این محدوديت به صورت کامل برطرف شده است .
نسخه جديد پروتکل TCP/IP دارای ويژگی ها و پتانسيل ها ی جالب ديگری است که تاثيرات گسترده ای را در تمامی ابعاد شبکه خصوصا” مکانيزم های امنيتی به ويژه در رابطه با تجارت الکترونيکی ، به دنبال خواهد داشت .
لازم است به اين موضوع اشاره گردد که در ويندوز NT 3.51 ، از نسخه اختصاصی IPX/SPX که با نام NWLink توسط شرکت مايکروسافت پياده سازی شده است به عنوان پروتکل پيش فرض شبکه استفاده می گردد.
در ويندوز NT 4.0 و ساير سيستم های عامل ارائه شده توسط مايکروسافت ( ويندوز 2000 ،XP و Server 2003 ) از TCP/IP به عنوان پروتکل پيش فرض ، استفاده می شود .
زمانی که در شبکه ای از چندين سيستم عامل استفاده شود ( ويندور ، نت ور ، يونيکس ، لينوکس ) ، نقطه اشتراک تمامی آنان ، پروتکل TCP/IP بوده و با استفاده از آن امکان ارتباط بين تمامی سيستم های عامل، فراهم می گردد.
سيستم عامل نت ور
اولين تلاش جدی برای ارائه يک پروتکل شبکه ای جامع ، توسط سيستم عامل ” نت ور” ، انجام شده.
سرويس های فايل و چاپ ارائه شده در نسخه های اوليه “نت ور” ، نسبت به ساير راه حل های ارائه شده در آن زمان ، مناسب تر بودند. پس از گسترش کامپيوترهای شخصی و به دنبال آن برپاسازی شبکه های کامپيوتری متعدد ، استفاده از سيستم عامل شبکه ای “نت ور ” بسيار رایج شد .
شرکت مايکروسافت ، این موفقيت را همزمان با ارائه LANManagerادامه داد .
محصول فوق ، با حمايت تعداد زيادی از توليد کنندگان مواجه و از آن در محصولات متعدد نرم افزاری ، استفاده شد .
امروزه ” نت ور” ، تغييرات متعدد و گسترده ای را نسبت به نسخه های قبلی خود داشته است .
در این سيستم عامل، ويژگی های جديدی ارائه شده است که محوريت عمده آنان ، دسترسی اسان و استفاده از اينترنت می باشد. مثلا” iPrint ، امکان چاپ بر روی يک چاپگر از راه دور را در اختيار کاربران شبکه قرار می دهد .
iFolder ، امکان يکسان سازی داده ذخيره شده بر روی کامپيوترهای از راه دور نظير Laptop را در اختيار کاربران موبايل ، قرار می دهد .
مايکروسافت و ساير توليد کنندگان نيز در اين رابطه راه حل های خاص خود را ارائه کرده اند.
اگر در حال حاضر دارای کاربرانی می باشيد که از نت ور استفاده می کنند ، لزومی به دورانداختن سيستم های قدیمی و هدر دادن سرمايه گذاری انجام شده و سوئيچ به شبکه ای مبتنی بر يکی از سيستم های عامل ويندوز ، يونيکس و يا لينوکس ، نخواهد بود.
“نت ور” همزمان با بروز تحولات گسترده در عرصه شبکه های کامپيوتری ، تغييرات عمده ای را انجام داده است .
واضح است در چنين مواردی منطقی تر و در عين حال مقرون به صرفه تر می باشد که سيستم عامل شبکه را به نسخه اخر ارتقاء داد تا اين که به يک پلات فرم ديگر ، سوئيچ کنیم .
در اين رابطه صرفا” هزينه مورد نظر شامل تامين سيستم عامل مربوطه نبوده و باید ساير هزينه ها نظير آموزش کارکنانی که مسئوليت نگهداری و پشتيبانی شبکه را بر عهده خواهند داشت ، نيز بررسی شود.
برنامه ريزی و طراحی عناصر
با توجه به ابعاد و حجم پروژه ، نتايج نهائی می تواند به صورت يک سند کوتاه باشد که در آن از يک Checklist برای مشخص کردن مراحل لازم برای افزودن تعدادی دستگاه جديد به شبکه ، استفاده شده است . درصورتی که ابعادپروژه بزرگتر باشد ، باید مستندات لازم به منظور ارائه به مديران ارشد و تصميم گيرندگان سازمان ، تهيه و به منظور اتخاذ تصميم نهائی در اختيارشان قرارداده شود.
لازم است گزارشات و مستندات زير تهيه شوند :
-
مستند سازی :
به چه نوع مستنداتی برای پياده سازی پروژه ، نياز است؟
گزارش فوق می تواند شامل Cheklist لازم برای ارتقاء( ساده و يا پيچيده ) ، ليست نهائی تصميم گيری ، مستندات اطلاعاتی به منظور ارائه به کاربران معمولی شبکه و ساير موارد ديگر باشد.
مستندات آموزشی کاربران بایدبرای مديران شبکه و کاربران ماهر آماده گردد.پس لازم است يک مستند ديگر که لی اوت فيزيکی و منطقی شبکه پياده سازی شده و يا ارتقاء يافته را نشان می دهد هم اماده شود.
وجوداین مدارک در زمان بروز اشکال و تلاش در جهت رفع آن بسيار مفيد خواهد بود .
-
طرح کلی پروژه :
هر پروژه بزرگ می تواند با استفاده از روش های متفاوتی برای رسیدن به اهداف خود، استفاده کندپس لازم است از مکانيزم های مختلفی برای دريافت فيدبک ها، استفاده شود.
با ايجاد طرح زمانبندی می توان به صورت اتوماتيک زمانی اضافه را نيز در نظر گرفت که اگر در برخی موارد عمليات متناسب با برنامه زمانبندی انجام نشد، وقفه و يا خللی در انجام پروژه پيش نيايد .
-
سياست ها و رويه ها :
به همراه هر تکنولوژی ، بایدمستندات لازم در رابطه با جزئيات سياست ها و رويه ها در زمان استفاده عملياتی از شبکه ايجاد گردد.
سياست ها شرايط و نحوه استفاده از شبکه را مشخص می نمايند . مثلا” ممکن است شما به پرسنل سازمان خود اجازه ندهيد که در محيط کار اقدام به ارسال ایمیل های شخصی کنند يا صفحات وبی را ببینندکه هيچگونه ارتباطی با فعاليت شغلی آنان ندارد.
رويه ها ، جزئيات دستورالعمل ها ی لازم در رابطه با نحوه انجام عمليات را مشخص می نمايند.
مستند سازی
مستندسازی ، هميشه درهرحالتی امری لازم و ضروری است .
انسان دارای توانی محدود برای نگهداری اطلاعات در حافظه خود می باشد ، خصوصا” موضوعاتی که زمينه استفاده و يا مراجعه به آنان در يک مقطع زمانی خاص باشد . يک پروژه خوب می بايست دارای چندين مستند مهم باشد که هر يک از آنان دارای جايگاه و مخاطب خاص خود می باشند :
-
گزارش مختص مديريت :
خلاصه طرح مورد نظر برای ارتقاء و يا ايجاد يک شبکه جديد بوده که در اختيار مديريت سازمان به منظور اتخاذ تصميم نهائی گذاشته می شود. در اين گزارش نباید به مسائل فنی شبکه به صورت کامل همراه با ذکر جزئيات فنی ، اشاره شود.
در اين نوع گزارشات همواره نوشتن کوتاه و در عين حال مفيد ، بایدباشد . استفاده از ليست Bulleted گزينه ای مناسب نسبت به پاراگراف های طولاتی و بلند ، می باشد .
در گزارش فوق ، به سوالاتی همچون دستاوردها و مزايای سازمان پس از ارتقاء و يا ايجاد يک شبکه جديد ، اشاره میگردد.
در اين مستند لازم است به ضرورت ايجاد و يا ارتقاء شبکه اشاره شود و برای هر موضوعی که به آن اشاره می گردد ، مزايای آن نيز تشريح و بيان شود .در صورتی که بين مزايای اشاره شده و مسائل مالی ( کاهش هزينه ها در دراز مدت ، افزايش بهره وری و … ) ، ارتباطی مستقيم وجود دارد ، بایددر اين گزارش به آنان اشاره گردد.
در اين گزارش ، می توان نقطه نظرات و يا دلايل ساير همکاران در خصوص ضرورت ارتقاءء و يا ايجاد شبکه جديد را نيز بطور مختصر بيان نمود.
-
طرح فنی پروژه :
تهيه گزارش فوق نسبت به گزارش قبلی کمی مشکل تر می باشد . پس از مشخص کردن عناصری که قرار است ارتقاء داده شوند.
می بايست مراحل مربوط به جزئيات جايگزينی تجهيزات قديمی با تجهيزات جديد ، مشخص شود.
در صورتی که قصد ايجاد يک شبکه را از ابتدا داشته باشيد و يا طرحی را آماده می نمائيد که بر اساس آن اکثر تجهيزات موجود جايگزين می گردند ، گزارش فوق بسيار مفيد و موثر خواهد بود .
در اين گزارش می بايست عمليات اساسی به منظور پياده سازی پروژه دقيقا” مشخص شود.بندرت پيش می آيد که طرح يک پروژه بدون اعمال ملاحظات و يا اصلاحاتی ، به مرحله نهائی خود برسد .
-
ايجاد Checklist جزئيات کار :
برای هر يک از عملياتی که می بايست انجام شود ، تهيه يک Checklist بسيار مفيد خواهد بود ( عدم فراموشی مراحل ) . ايجاد اينچنين ليست هائی نشان دهنده توجه و پيش بينی شرايطی است که امکان تحقق آنها وجود خواهد داشت.
در شبکه های بزرگ ، مشخص نمودن عملياتی که باید انجام شوند ، امری ساده نخواهد بود . چراکه تعداد زيادی از برنامه ها مرتبط با کاربر بوده و لزوم آمادگی لازم در خصوص تغيير و اصلاح آنان نیز بایدوجود داشته باشد.
پس لازم است به پرسنل فنی مديريت شبکه، آموزش های لازم در رابطه با انجام مراحل و تست آنها، داده شود.
استفاده از فيدبک های ارائه شده توسط استفاده کنندگان و تغيير ليست ايجاد شده ، ضروری است.
-
شناسائی نقاط حساس و ريسک پذير :
در اين گزارش پتانسيل ها و نقاطی که مستعد بروز ريسک در پروژه می باشند ، شناسائی و ليست می گردند. در اين رابطه لازم است به عملياتی که باعث کاهش و پيشگيری از ريسک می شوند نيز اشاره شود .
تست شبکه
پس از پياده سازی طرح و تهيه مستندات مورد نياز ، ممکن نیست تمامی فرضيات و محاسبات انجام شده درست باشد.
برای بررسی صحت عملکرد محصولات و برنامه ها در شبکه ارتقاء يافته و يا جديد ، انجام تست های متعدد یک ضرورت است.
در مستندات ارائه شده توسط شرکت های عظيم کامپيوتری ، همواره به اين نکته اشاره می شود فراموش نکنيم که يکی از بخش های مهم هر شبکه کامپيوتری ، کاربران آن شبکه می باشند.
يک سازمان می تواند برای استفاده از آخرين فن آوری های موجود ، هزينه زيادی را پرداخت کند ، ولی تا زمانی که کاربران به درستی قادر به استفاده از امکانات ايجاد شده نگردند ، نيل به بهره وری حقيقی وجود نخواهد داشت.
ايجاد سياست ها و رويه ها برای استفاده از شبکه
سياست ها ، اعلاميه هائی می باشند که در آنان به بايدها و نبايدها در يک شبکه اشاره می شود . سياست های تدوين شده به دلايل متعددی مهم می باشند.
استفاده از شبکه بایددارای يک انضباط خاص باشد که تمامی کاربران ملزم به رعايت ضوابط تعريف شده آن می باشند. تعريف يک سياست مدون و مشخص در رابطه با نحوه استفاده از شبکه ، انظباط لازم در جهت استفاده از منابع شبکه را برای کاربران ايجاد می نمايد.
اگر شما می خواهيد که کاربران و پرسنل سازمان شما زمان زيادی از وقت اداری خود را صرف سير وسياحت در اينترنت و استفاده از سايت هائی که هيچگونه ارتباطی با مسئوليت شغلی آنان ندارد، محدود نمائيد ، می بايست موارد فوق را دقيقا” در قالب مجموعه سياست هائی مشخص نمائيد.
تدوين سياست ها از جمله مراحل مهم در طراحی شبکه بوده و باید به آنان توجه جدی داشت ، چراکه آنها جزئيات لازم در خصوص نحوه استفاده از منابع شبکه را مشخص می کنند .مثلا” در صورتی که شما خط ارتباطی با اينترنت را پس از انجام محاسبات لازم به منظور مشخص نمودن پهنای باند مورد نياز، مشخص کرده اید، نمی توان در رابطه با استفاده غيرمسئولانه و نامربوط از پهنای باند شبکه برای اهداف شخصی و غيرسازمانی ، بی تفاوت بود.
در مواردی که از يک فايروال استفاده می شود، باید در ابتدا سياست ها مشخص شده و در ادامه از فايروال ها به منظور پياده سازی سياست ها ، استفاده کرد .
آموزش لازم برای پرسنل فنی
آموزش کاربران و افرادی که مسئوليت مديريت شبکه را برعهده خواهند گرفت ، امری ضروری و حياتی است . کاربران فنی که مسئوليت مديريت شبکه را برعهده خواهند گرفت ، باید در ارتباط با رويکردهایی که مرتبط با مسئوليت واگذار شده به آنهامی باشد ، توجيه و آموزش های لازم را ديده باشند.
ارائه آموزش های لازم برای افرادی که از آنان در جهت Setup کردن شبکه استفاده می شود ، نيز امری ضروری خواهد بود . همچنين به کاربرانی که مسوليت مديريت شبکه پس از عملياتی شدن آن را برعهده خواهند گرفت ، نيز باید آموزش های لازم داده شود.
نحوه آمورش ها باید فراگير باشد، بگونه ای که اگر کاربری به دلايل خاصی در يک روز کاری حضور نداشته باشد، بتوان برای انجام آن فعاليت از کاربر فنی ديگری ، کمک گرفت .( آموزش بيش از يک نفر برای انجام يک فعاليت خاص با در نظر گرفتن افزايش بار مالی سازمان ) .
بدترين چيزی که می تواند در يک شبکه اتفاق بیفتد ، غير فعال شدن آن می باشد. از کار افتادن يک شبکه ،هزينه های زيادی را به يک سازمان مدرن اطلاعاتی تحميل کند. بنابراين لازم است به آموزش کاربران خصوصا” کاربران فنی و مديران شبکه توجه جدی داشت .
لحاظ نمودن بودجه در نظر گرفته شده برای شبکه ( ارتقاء و يا ايجاد )
در زمان برنامه ريزی برای ايجاد و يا ارتقاء يک شبکه ، همواره سعی میشود که از آخرين فن آوری ها و گزينه ها ، استفاده شود. در برخی موارد شما می توانيد عناصر يکسان را هزینه پایینتری تهيه نمائيد.
مثلا: درصورت ايجاد يک شبکه کوچک ، شما به يک روتر گران قيمت با قابليت های متعدد، خط T1برای اتصال به اينترنت نياز نخواهيد داشت. يک کابل ساده و يا مودم ADSL به همراه پهنای باند مناسب، می تواند در موارد متعددی گزينه ای مناسب باشد.
در زمان طراحی يک شبکه ، باید به بودجه در نظر گرفته شود توجه و از خريد و تهيه عناصری که به وجود آنان نياز نمی باشد ، خودداری کرد. مديران يک سازمان ، همواره به هزينه انجام يک پروژه به عنوان يک شاخص مهم و قابل تامل ، توجه میکنند.
در گزارشی که در اختيار مديريت قرار خواهد گرفت و در آن به بيان مزايا و دستاورهای شبکه پرداخته میشود، باید به هزينه های طرح نيز دقيقا اشاره شود.
شبکه فيزيکی
پس از اتخاذ تصميم در رابطه با پروتکل های شبکه و سرويس های مورد نيازی که بایدشبکه ارائه نمايد ، لازم است که نقاط بحرانی وحساس شناسائی و شبکه از نظر امنيتی نيز مورد بررسی دقيق قرار گيرد.
در ادامه می توان اقدام به طراحی فيزيکی شبکه نمود . در مرحله طراحی فيزيکی شبکه می توان از ابزارهای متعددی نظير Visio به منظور رسم دياگرام فيزيکی شبکه استفاده کرد.
در اين مرحله لازم است در خصوص محل استقرار سرويس گيرندگان و دستگاه های ذخيره سازی تصميم گيری شود .
بهنگام بودن نسبت به آخرين فن آوری های موجود
فن آوری های کامپيوتر و شبکه به سرعت تغيير میکنند.
با اين که هاب صرفا” چندين سال است که مطرح و از آن استفاده می گردد، ولی سوئيچ ها با توجه به ارائه سرعتی بمراتب بيشتر توانسته اند به سرعت جايگزين هاب در شبکه های کامپيوتری گردند.
بنابراين آشنائی با آخرين فن آوری های ارائه شده در خصوص شبکه، امری ضروری می باشد.مطالعه کتاب، مقالات و دريائی از ساير منابع موجود بر روی وب و يا مشاوره با کارشناس ماهر، گزينه های متعددی به منظور ارتقاء اطلاعات وآگاهی از آخرين فن آوری های موجود بوده و نبایديک سازمان تاوان چيزی را پرداخت نمايد.
درنتیجه عامل اصلی آن ضعف و کمبود دانش طراحان و مشاوران شبکه های کامپيوتری است .